De bijbel als literatuur De bijbel als literatuur
De bijbel is ongetwijfeld het belangrijkste geschrift in de wereldwijde christelijke kerk. Doordat in ons land het kerkbezoek sinds lange tijd afneemt vermindert ook de kennis van de bijbel. Daardoor worden vele werken van de schilderkunst, de literatuur en de muziek minder toegankelijk. Het is gebruikelijk in de eredienst van de protestantse kerken in ons land om enkele regels voor te lezen uit zowel het Oude als het Nieuwe Testament. De preek is vervolgens gebaseerd op de gelezen tekst. Die werkwijze past goed in een kerkdienst. Zo wordt de opbouw van de gemeente bevorderd. Maar we krijgen beter inzicht in de samenhang van de bijbel als geheel als we grotere stukken lezen dan in de eredienst gebruikelijk is. We lezen dan de bijbel zoals we dat doen met een literair boek, en minder als een naslagwerk van bijbelverzen.

Het Oude Testament bestaat uit teksten uit het oude Israël en het vroege jodendom.  Het geeft een beeldende beschrijving van het ontstaan van hemel en aarde, van het leven op aarde, en van het verhaal van God en de mensen. Een groot deel van de tekst beschrijft de geschiedenis van Abraham en zijn nakomelingen, het volk Israël. Daarnaast bevat het OT poëzie, proza, wetten, boeken van wijsheid en profetieën. De oudste teksten gaan terug tot de achtste eeuw voor Christus. Het Nieuwe Testament beschrijft het leven en de leer van Jezus. Daarnaast bevat het Nieuwe Testament pastorale brieven van apostelen aan de christelijke gemeenten. In de loop van de tweede en derde eeuw n.Chr. kregen de teksten van het Nieuwe Testament hun definitieve vorm.

In de geschiedenis van Israël vormt het verbond van God met de aartsvader Abraham een kernthema. Hij zal veel nakomelingen krijgen, en die zullen wonen in het land Kanaän, waar Abraham als vreemdeling woont. Israël is de nieuwe naam van Jacob, kleinzoon van Abraham. Na de uittocht van het volk Israël uit Egypte wordt het beloofde land veroverd. Dat gaat gepaard met veel geweld, zoals beschreven wordt in het bijbelboek Jozua. Dat roept vaak vragen op. Is God dan partijdig?  Is Hij een nationalistische God? De naam God van Israël suggereert dat. Het volk Israël leefde in de tijd van de koningen temidden van vele volken, die ook hun goden hadden. Een bijzondere eigenschap van de God van Abraham is dat Hij niet afgebeeld mag worden.

Een onderdeel van het geloof in het jodendom is de verwachting van de komst van de Messias, een krachtig leider, die vrede en gerechtigheid brengt. Het woord Messias betekent Gezalfde. Dat duidt op de status van een koning. Het Griekse woord voor Gezalfde is Christus. In het christendom is de algemene opvatting dat Jezus Christus de Messias is. Hij is de Koning in het koninkrijk van God. Na het koningschap van Salomo, zoon van David viel het rijk uiteen in het koninkrijk Juda en het koninkrijk Israël. Het volk van het koninkrijk Juda werd weggevoerd in ballingschap naar Babylon in het jaar 579 v.Chr, en keerde weer terug naar Jeruzalem in het jaar 538 v.Chr. nadat Babylon door de Perzen was veroverd.

De liefde van God is universeel, en geldt alle mensen en volken, niet alleen de joodse christenen. Het kostte wel wat tijd voordat dat algemeen werd aanvaard. Zie bijvoorbeeld Handelingen 10:9, waar Petrus wordt overtuigd door een stem die zegt: Wat God rein heeft verklaard zul jij niet als verwerpelijk beschouwen. Denk ook aan het verhaal van Ruth, de Moabitische, die ook  een stammoeder van David werd (en daarmee ook van de Messias).

Een bijzonder onderdeel van de bijbel vormen de profeten. In deze dagen rond Kerstmis denken we aan de profeet Jesaja, die optrad in de achtste eeuw v.Chr.  In Jesaja 7:14 lezen we: Daarom zal de Heer zelf u een teken geven: de jonge vrouw is zwanger, zij zal spoedig een zoon baren en hem Immanuël noemen. In hoofdstuk 9 lezen we de regels vol van hoop

Iedere laars die dreunend stampt
en elke mantel waar bloed aan kleeft
Ze worden verbrand, een prooi van het vuur.
Een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven;
De heerschappij rust op zijn schouders.
Deze namen zal hij dragen: Wonderbare raadsman,
Goddelijke held, Eeuwige vader, Vredevorst.
Gerard Nienhuis
 
terug